Toruńska uczelnia przeprowadzi badanie dla KRRiT o modelu rodziny w filmach i serialach

W czerwcu Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zapytała o szacunkową wartość monitoringu modeli rodziny, które występują w wybranych produkcjach nadawcy publicznego i stacji komercyjnych. Spośród produkcji Telewizji Polskiej objęte nim ma być 10 odcinków seriali „Stulecie Winnych”, „Leśniczówka” oraz „Na dobre i na złe”. W TVN regulator oceni film „Tylko mnie kochaj” oraz po 10 odcinków seriali „Na Wspólnej” i „Skazana”. W Polsacie kontroli podlegać ma film fabularny „Miłość nie słucha” i seriale „Kowalscy kontra Kowalscy”, „Komisarz Mama” (po 10 odcinków).

„UMK badał wizerunek kobiet w polskich serialach”

Wartość badania nie okazała się wysoka, więc KRRiT nie musiała organizować przetargu w celu jego przeprowadzenia. - Umowa została zawarta zgodnie z przepisami ustawy – Prawo Zamówień Publicznych, tzn. z uwagi na wartość zamówienia niższą niż próg 130 000 złotych (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy), na podstawie oferty złożonej przez Wykonawcę - informuje Wirtualnemedia.pl Teresa Brykczyńska, rzeczniczka prasowa KRRiT.

Analiza zostanie przeprowadzona przez toruńską uczelnię. - Umowa została zawarta z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, a więc z tym samym wykonawcą, który przeprowadził badanie wizerunku kobiet w polskich serialach, z zastosowaniem tej samej metodologii badawczej. Można więc uznać, że badanie rodziny przedstawionej w polskich serialach i filmach będzie kontynuacją poprzedniej analizy - zdradza Brykczyńska.

Podobne badanie przeprowadzono w 2020 roku

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika udostępnia na stronie internetowej publikację „Stereotypowe czy nietypowe? Wizerunek kobiet w polskich serialach – sposób prezentacji, obecność, konteksty” z 2020 roku. Jej współwydawcą obok KRRiT jest UMK w Toruniu.
 
- KRRiT zdecydowała się przeprowadzić to badanie z dwóch względów. Po pierwsze, wśród europejskich organów regulacyjnych panuje zgoda co do tego, że jednym z kluczowych obszarów kształtowania wyobrażeń społecznych na temat płci jest, oczywiście oprócz serwisów informacyjnych i audycji sportowych, telewizyjna rozrywka, w tym popularne seriale czy filmy fabularne. Po drugie, w ramach Europejskiej Grupy Regulatorów (ERGA), organu doradczego Komisji Europejskiej, udało się w ubiegłym roku wypracować jednolite dla państw członkowskich UE wskaźniki mierzące obecność kobiet w różnych rodzajach audycji, w szczególności dotyczące właśnie wspomnianych filmów i seriali. Dane uzyskane w wyniku analiz przeprowadzonych w oparciu o te rekomendowane przez ERGA kryteria mają posłużyć europejskim regulatorom do budowy baz danych na temat pozycji i udziału kobiet w dyskursie medialnym i zapewnić porównywalność zgromadzonych wyników pomiędzy poszczególnymi krajami. Biorąc pod uwagę wyniki analizy przeprowadzonej przez socjologów UMK, jestem spokojny o miejsce polskich kobiet w tym zestawieniu  – napisał w słowie wstępnym publikacji przewodniczący KRRiT Witold Kołodziejski. Jej autorami są: Radosław Sojak, Andrzej Meler i Beata Królicka. W badaniu uwzględniono seriale takie jak „M jak miłość”, „Pierwsza miłość”, „Korona królów”, „Wojenne dziewczyny”, „Diagnoza”, „Pułapka”, „Dziewczyny ze Lwowa”, „Przyjaciółki”.

- Badania i monitoringi przeprowadzone przez szereg organów regulacyjnych rynku audiowizualnego w poszczególnych krajach europejskich ukazały jeszcze jeden niepokojący trend, który dotyczy związku pomiędzy wiekiem występujących w telewizji kobiet a czasem i częstotliwością tej prezentacji. Według wyników monitoringu przeprowadzonego przez brytyjski organ regulacyjny (Office of Communications – Ofcom), kobiety w wieku powyżej 55 lat są znacznie mniej widoczne w mediach niż kobiety w młodszym wieku. Najczęściej reprezentowana na ekranach  telewizyjnych grupa wiekowa kobiet mieści się w przedziale od 12. do 19 - napisała w publikacji dr Agnieszka Wąsowska, dyrektor Departamentu Monitoringu Krajowej Rada Radiofonii i Telewizji.

- Łącznie w badanej próbie ekspozycja czynna, czyli czas wypowiadania się kobiet, obejmowała 17,5 godziny, co stanowiło 38% całego czasu akcji podlegającego analizie. Relacja w stosunku do ekspozycji czynnej mężczyzn wyniosła 1,19. Na najbardziej ogólnym poziomie można zatem przyjąć, że w badanej próbie seriali kobiety są wyraźniej eksponowane od mężczyzn, ale nie jest to przewaga znaczna - przekonują autorzy badania.

Autorzy policzyli też w jakich sytuacjach pojawiają się na ekranie kobiety. - Udział ekspozycji czynnej kobiet waha się od 15% do 53% czasu nagrania w zależności od kontekstu. Największy udział kobiet w wypowiedziach występuje w scenach dotyczących zajmowania się dziećmi (53%), zakupów (44%), towarzyskości (43%), zajmowania się domem (42%), a także w scenach dotyczących związków, uczuć i relacji (40%). W kontekstach związanych z pracą zawodową, zdrowiem, uczestnictwem w kulturze czy walką zbrojną większy udział w wypowiedziach mają mężczyźni - zauważyli.

Jakiego badania chce KRRiT?

Według regulatora, raport powinien zawierać częstotliwość występowania wątków tematycznych w podziale na: pracę zawodową, wypoczynek i aktywność sportową, kultywowanie tradycji rodzinnych (np. urodziny, święta), uczestnictwo w kulturze, uczestnictwo w życiu religijnym, zajmowanie się dziećmi i domem, czas spędzony w kontakcie z technologią (telefonem lub komputerem), konflikty, działalność społeczna i zakupy. KRRiT w wymiarze ilościowym interesują też nałogi w filmowych i serialowych rodzinach, sytuacje trudne (wypadek, choroba, rozwód) i uczucia.

 - Sceny bezpośrednio dotyczące kultywowania relacji uczuciowych, np. sceny zbliżeń intymnych, przytulania się, całowania, rozmów na tematy intymne - czytamy w zapytaniu. Badaniu miałaby podlegać częstotliwość występowania postaci kobiecych, męskich i dzieci oraz ekspozycja czynna i bierna tych postaci (ile proc. czasu milczą, ile proc. czasu wypowiadają się). Regulator chce też sprawdzić jakie są rodzaje prezentowanych rodzin w poszczególnych produkcjach (pełne, niepełne, patchworkowe, bezdzietne, wielodzietne, jedno czy wielopokoleniowe). KRRiT interesuje się czy role poszczególnych płci i dzieci są pokazywane w sposób stereotypowy. Rada nadmienia, że podane kryteria mają charakter przykładowy i mogą ulec zmianie w porozumieniu ze zleceniodawcą.

Wyniki będą porównane z innymi krajami UE

Dlaczego regulator zdecydował się na takie badanie? -  Celem monitoringu polskich filmów i seriali jest analiza obecności różnych modeli rodziny i sposobu ich prezentacji w polskich filmach i serialach. KRRiT zakłada, że badanie wskaże różne, w tym dominujące, modele rodziny. Pozwoli również określić na ile te modele potwierdzają stereotypy dotyczące rodziny (m.in. ról społecznych kobiet, mężczyzn i dzieci w tym kontekście), a na ile ww. modele od tych stereotypowych wyobrażeń odbiegają - wyjaśniała w lipcu Brykczyńska.

Zobacz także: KRRiT nie ukarze TTV za „Prince Charming”. „Nie zachęca do małżeństw gejów”

Zdaniem przedstawicielki regulatora, obecne zapytanie dotyczy kontynuacji już przeprowadzonego badania. Wyniki są bowiem porównywane z innymi krajami Unii Europejskiej. - Podobna analiza na zlecenie KRRiT została przeprowadzona w 2020 r. i dotyczyła wizerunku kobiet w polskich serialach. Wówczas badanie zostało zrealizowane w związku z pracami - w ramach Europejskiej Grupy Regulatorów (ERGA) - nad wskaźnikami dla państw członkowskich UE mierzącymi obecność kobiet w różnych rodzajach audycji. Badanie obecności modeli rodziny ma być realizowane wedle tej samej metodologii. W tym aspekcie stanowi kontynuację, a zarazem poszerzenie obszaru badań o nowe konteksty i relacje - tłumaczyła Brykczyńska.