Będą godziwe emerytury i renty dla artystów? Resort kultury rozpoczyna konsultacje ustawy

Na stronie MKiDN przypomniano, że „projekt ustawy zapewnia wsparcie artystom i twórcom, których dochody nie są stałe i znajdują się poniżej średniej i którzy czasowo nie są w stanie opłacać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne”. Został przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w porozumieniu z Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Wsparcie dla artystów
Jak napisano, „wsparciem zostaną objęci artyści o najniższych dochodach – poniżej średniej”. „Jeśli dochód nie pozwoli im na samodzielne pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, otrzymają dopłatę do poziomu składek wynikających z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dopłata przyznawana na określony czas, nie będzie wliczana do dochodu i nie będzie opodatkowana PIT” – poinformowano.

Szefowa resortu kultury w rozmowie z PAP w listopadzie 2024 r. powiedziała, że „ustawa włącza artystów zarabiających najmniej, w system ubezpieczeń społecznych”. „Jej beneficjenci nabędą prawo do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne” – mówiła. Dodała, że liczy na to, iż ustawa do połowy 2025 r. przejdzie przez kolejne szczeble rządowe i zostanie uchwalona w Sejmie.

Ministerstwo kultury podało, że „środowisko artystyczne w Polsce liczy szacunkowo 60 tys. osób, które zawodowo wykonują działalność artystyczną w takich dziedzinach jak: muzyka, sztuki wizualne, sztuki performatywne, sztuki cyrkowe, teatr, film, literatura, taniec, twórczość audiowizualna oraz twórczość ludowa”. „Ich dochody, ze względu na charakter pracy, często są niestabilne” – zaznaczono.

Niestabilne dochody artystów
Około 69 proc. artystów osiąga przychody poniżej średniej krajowej, a 30 proc. – poniżej minimalnego wynagrodzenia. Tylko 8,3 proc. pracuje na umowę o pracę na czas nieokreślony, ponad połowa – na umowach cywilnoprawnych, a 15,3 proc. pozostaje poza jakimkolwiek tytułem ubezpieczeniowym.

Dla kogo status artysty?
Ustawa określa, że o status artysty zawodowego może się ubiegać osoba, która wykonuje zawód artystyczny w sposób profesjonalny i stały, ma udokumentowany dorobek artystyczny (w dowolnej formie na dowolnym nośniku) i w każdym z poprzednich 3 lat podatkowych osiągnęła dochody w związku z wykonywaniem zawodu artystycznego. Status będzie przyznawany standardowo na 3 lata, z możliwością przedłużenia do 5 lat po 9-letniej ciągłej profesjonalnej aktywności artystycznej.

Wiosek o przyznanie statusu artysty zawodowego ocenia Komisja Opiniująca, składająca się z 155 ekspertów wyłonionych przez organizacje artystów, ZUS i resorty. Status artysty zawodowego przyznaje dyrektor Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej na podstawie oceny Komisji Opiniującej.

„Osoba, która uzyska status artysty zawodowego, będzie miała prawo do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeśli jej dochody nie przekroczyły 125 proc. dwunastokrotności płacy minimalnej w trzech ostatnich latach. Dopłata będzie przyznawana na 12 miesięcy z możliwością ponawiania rocznego wniosku” – wyjaśniono.

Dopłaty, finansowanie z budżetu państwa, będą przekazywane automatycznie na konto ZUS – bezgotówkowo i bez działań artysty.

Przekazano, że „na wniosek artysty może nastąpić zawieszenie statusu artysty na okres od 1 do 36 miesięcy”. „Pozbawienie statusu następuje z urzędu lub na wniosek artysty, gdy ustanie jego zaangażowanie w działalność zawodową” – napisano.

W czerwcu MKiDN opublikuje raport z konsultacji. Następnie projekt ustawy, zgodnie ze ścieżką legislacyjną, zostanie przedstawiony na Stałym Komitecie Rady Ministrów oraz Radzie Ministrów. Przyjęta przez rząd ustawa zostanie skierowana do prac parlamentarnych.