Polacy nie wiedzą, jak dbać o higienę cyfrową. A to nie tylko ograniczanie smartfona

Higienę cyfrową w badaniu zdefiniowano jako „chroniące zdrowie zachowania związane z używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, zwłaszcza urządzeń ekranowych i internetu”. W higienie cyfrowej chodzi więc nie tyle o napiętnowanie błędów i szkód, a o naukę zachowaniach chroniących nasze zdrowie przed możliwymi negatywnymi konsekwencjami używania smartfonów, laptopów czy tabletów.

Raport Instytut Cyfrowego Obywatelstwa.

Wiedza Polaków o higienie cyfrowej

Ponad połowa badanych (54,5 proc.) stwierdziła, że na używaniu urządzeń ekranowych spędza dużo czasu („bardzo dużo” i „raczej dużo”). Przeciwne zdanie wyraziła jedynie co dziesiąta badana osoba. Co trzeciej trudno było dokonać takiej oceny.

Zobacz: Dzieci w sieci wciąż niedostatecznie chronione. To wyzwanie także dla branży marketingowej

Niemal 40 proc. respondentów oceniło, że „raczej” lub „zdecydowanie” nadużywa telefonu. Do czego więc służą? Głownie do aktywności w social mediach (60 proc.), komunikacji z innymi (54,4 proc.) oraz wyszukiwania informacji (43,8 proc.). Ponad 35 proc. codziennie ogląda na ekranach filmy lub inne materiały wideo, słucha muzyki, podcastów czy audiobooków (33,1 proc.), a 30,8 proc. używa urządzeń codziennie do pracy i uczenia się.

Raport Instytut Cyfrowego Obywatelstwa

Badacze sprawdzili, jak obecnie wygląda stanu wiedzy dorosłych Polaków o higienie cyfrowej. O tym terminie słyszało 48,1 proc. badanych osób: 17,1 proc. zadeklarowało, że zna znaczenie tego terminu. Tylko niecałe 5 proc. potrafi go wytłumaczyć innym. Ponad połowa badanych osób (51,9 proc.) nigdy nie słyszała o higienie cyfrowej.

Zobacz: Dramatyczne skutki "karmienia" dzieci smartfonem. "Czterolatek darł się kilkanaście godzin"

Głównym źródłem wiedzy o higienie cyfrowej są media: portale i serwisy informacyjne (46,2 proc.), media społecznościowe (35,3 proc.) i tradycyjne kanały medialne (28,8 proc.).

Zdecydowana większość (91,7 proc.) badanych zauważała, że zbyt długo używa urządzeń ekranowych. Jednak tylko co piąta osoba w takiej sytuacji „zawsze lub prawie zawsze” ograniczało czas przed ekranem. Ponad połowa badanych nie reagowała na ten stan rzeczy.

Jednym ze sposobów na ograniczanie czasu z urządzeniem ekranowym jest unikanie noszenia ich cały czas przy sobie. Taką metodę stosuje co czwarta osoba badana przez Instytut Cyfrowego Obywatelstwa.

Co czwarta badana osoba „zawsze lub prawie zawsze” ograniczała liczbę powiadomień w telefonie, 16,4 proc. tak samo często usuwało telefon z zasięgu wzroku podczas pracy lub nauki.

Raport Instytut Cyfrowego Obywatelstwa. 

Bezpieczne użycie ekranów

Kolejnym obszarem badawczym było bezpieczne używanie internetu i urządzeń ekranowych, na co składa się m.in. dbanie o bezpieczne udostępnianie danych osobowych, ochrona haseł i przed złośliwym oprogramowaniem.

Okazuje się, że Polacy dość swobodnie podchodzą do upubliczniania swoich danych w sieci – niemal 90 proc. badanych wrzucało do internetu swoje zdjęcie lub inne informacje na swój temat.

Mniej niż połowa (44,1 proc.), zanim to zrobiła, zastanawiała się, czy to jest dla nich bezpieczne.

Często respondenci decydują się także na przyjmowanie w social mediach zaproszeń od obcych osób (47,2 proc. wskazań „zawsze lub prawie zawsze”). Podobny odsetek (52,9 proc.) klika jedynie w linki i wiadomości pochodzące od zaufanych osób lub ze znanych źródeł. Nieco ponad 1/3 badanych „zawsze lub prawie zawsze” sprawdzała, czy nowe aplikacje żądają dostępu do informacji osobistych.

36 proc. badanych osób „zawsze lub prawie zawsze” zabezpieczało swoje konta w mediach społecznościowych poprzez uwierzytelnianie wieloskładnikowe.

Raport Instytut Cyfrowego Obywatelstwa

Badacze sprawdzali także, jaki jest stosunek Polaków do odpowiedzialnego tworzenia treści w internecie, ochrony przed hejtem i weryfikacja informacji w sieci.

Z pełną wersją raportu można zapoznać się na stronie Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa.

Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej grupie dorosłych Polaków N=1000. Narzędziem badawczym był Kwestionariusz Samooceny Higieny Cyfrowej 2024, dotyczący częstości podejmowania chroniących zdrowie zachowań związanych z używaniem urządzeń ekranowych, uzupełniony dodatkowymi pytaniami zgodnie z modelem badania.

W zespole badawczym znaleźli się: Magdalena Bigaj (Uczelnia Korczaka/Fundacja „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa”), dr hab. n. społ. Magdalena Woynarowska (Warszawski Uniwersytet Medyczny), prof. dr hab. n. med i n. o zdr. Mariusz Panczyk (Warszawski Uniwersytet Medyczny). Na etapie analizy wyników i tworzenia raportu do zespołu dołączył dr n. społ. Szymon Wójcik (Uniwersytet Warszawski/Fun dacja Dajemy Dzieciom Siłę). Recenzentem naukowym prac był prof. UAM dr hab. Jacek Pyżalski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza).